Inleiding

In 1996 zijn de docenten Duits, Engels en Frans gestart met de organisatie van een jaarlijks poëzieproject op de kleine scholengemeenschap 'Cheider'. Sinds 2005/2006 uitgebreid met Nederlands en Ivriet.
Twee weken poëzie waarin leerlingen niet alleen kennis maken met gedichten van dichters van naam, maar waarin zij ook zelf een gedicht schrijven rond één thema. Wij hebben gemerkt, dat die combinatie goed werkt, de bestaande gedichten worden op deze manier in een bredere context geplaatst. Door poëzie op een speelse en creatieve manier te benaderen en de leerlingen als dichters in spe te beschouwen, verliezen zij hun vrees voor Poëzie met een grote P.

 

Het gedicht

De gedichten worden door ons voorzien van annotaties en opdrachten, met als doel het gedicht zo toegankelijk mogelijk te maken.
Onze manier van bevragen van gedichten wijkt af van de traditionelere wijze. Lange gedichten worden bijvoorbeeld in kleinere stukjes opgedeeld zodat leerlingen stap voor stap het gedicht leren begrijpen (zie categorisering van opdrachten).
Om het voor de leerling nog toegankelijker te maken worden de opdrachten bovendien in het Nederlands gesteld.
Een deel van deze opdrachten kunt u vinden bij Gedichten en Opdrachten.

Stappenplan (5 stappen) voorbereiding poëzieproject

 

1 Themakeuze

Aan het einde van de jaarlijkse poëzieweken krijgen de leerlingen een themalijst voor de keuze van het thema van het daarop volgende schooljaar. De leerlingen mogen ook zelf ideeën aandragen. Het thema dat de meeste stemmen krijgt, wordt het volgende thema.

 

2 Gedichten verzamelen

De docenten hebben vervolgens volop tijd om gedichten binnen het gekozen thema te verzamelen. We selecteren in deze maanden, per taal, een stuk of 15 gedichten, geschikt voor de verschillende niveaus. Behalve de bekende gedichtenbundels is ook het Internet een onuitputtelijke bron, vooral voor het gericht zoeken binnen één thema. Bij veel poëziesites kunt u zoeken op thema. Op onze website staan veel Links naar bruikbare poëziesites.

 

3 Definitieve gedichtenselectie

Deze eerste selectie van 15 gedichten leggen we aan elkaar voor:
De docent Engels bijvoorbeeld is de zeef voor de gedichten Duits en Frans. Ieder van ons maakt dus voor de andere talen een gemotiveerde keuze. Uiteindelijk heeft elk van ons een top 10 van meest geschikte gedichten.
Beoordelingscriteria zijn: niveau (inhoudelijk, stilistisch en idiomatisch) en toegankelijkheid (concrete, korte en duidelijke gedichten).

4 Opdrachten maken

Bij die 10 gedichten maakt elk van ons: annotaties, opdrachten en antwoordmodel. Daarna gaat het materiaal per e-mail weer naar elkaar. Wij worden dan leerling voor de andere talen, we maken de opdrachten van elkaar. Bovendien leveren we uitgebreid commentaar op de opdrachten, het antwoordmodel en de annotaties. Afhankelijk van het thema komen er vaak ook nog andere associatieve opdrachten in de syllabus. Bijvoorbeeld een opdracht met toepasselijke spreekwoorden. Dat alles wordt vervolgens weer verwerkt tot een definitieve versie. Een intensieve, maar zinvolle ronde.

 

5 Syllabus maken

De gedichten met opdrachten worden voor de leerlingen gekopieerd en in een syllabus gebundeld. Voorin staat een uitgebreide uitleg van het poëzieproject en een overzicht met belangrijke data: beginnend bij de poëzieweken, eindigend bij de bekeruitreiking. Illustraties bij de gedichten en een vrolijk gekleurde omslag met een toepasselijke afbeelding maken de syllabus tot een fraai geheel. De syllabi gebruiken we na het poëzieproject ook nog bij de literatuurlessen.

Stappenplan (7 stappen) invulling van de poëzieweken:

 

1 De poëzieweken

• Lengte: Twee weken.
• Deelname: Alle klassen, bij die talen die zij in hun rooster hebben.
• Praktijk: Wat doen we?

We behandelen, afhankelijk van het niveau van een klas, een aantal gedichten uit de syllabus. Soms klassikaal, soms in groepjes.

In de bovenbouw hoort het beantwoorden van de opdrachten bij de gedichten tot het 'handelingsdeel'. Voor hen hebben we antwoordbladen gemaakt, die na inlevering in hun leesdossier gaan.

Vooral in de onderbouw besteden we veel tijd aan het associëren bij het betreffende thema. De leerlingen krijgen tijdens dit onderdeel meestal al leuke ideetjes voor hun eigen gedicht. Bij Maak een eigen gedicht vindt u heel veel stappenplannen om het zelf dichten nog meer te stimuleren.

Bij het zelf dichten helpen wij de leerlingen, als ze daar om vragen, vooral het begin is voor sommigen vaak moeilijk. Veel stimuleren, mee associëren, woorden aandragen en vooral benadrukken dat originaliteit veel belangrijker is dan de grammatica en dat rijm niet dwingend is, trekt de meeste leerlingen wel over de streep.

Ongeveer twee tot drie lessen zijn ingeruimd om - met behulp van woordenboeken en rijmwoordenboeken - aan het eigen gedicht te werken. Op onze website vindt u ook links naar rijmwoordenboeken.

 

2 Leerlingen mailen hun gedichten

De leerlingen moeten meestal binnen 1 week na de poëzieweken hun gedichten per e-mail aan de betreffende docenten opsturen. Onder vermelding van: naam, klas en leeftijd.

 

3 Juryversie maken

Ieder van ons maakt van de inzendingen voor haar/zijn klassen kopieën voor de juryleden. Zonder namen van de leerlingen, maar wel met vermelding van leeftijd en niveau. Dit kost meestal 1 week.

 

4 Juryronde

Een bundeling van de anonieme gedichten gaat naar de verschillende jury's. Daarin zitten elk jaar weer andere collega's van onze school, alle vakken hebben al wel een keer meegedaan. Geweldig dat ook onze niet-talendocenten bereid zijn al die gedichten te beoordelen. Bij de beoordeling wordt rekening gehouden met leeftijd en niveau, verder is de originaliteit het belangrijkste. Wij jureren natuurlijk niet! De juryleden maken elk individueel een top drie. In gezamenlijk overleg worden uiteindelijk per taal drie winnaars gekozen. Dit kost meestal 3-4 weken.

 

5 Bekers graveren

Als de bekerwinnaars bekend zijn en aan de talendocenten zijn doorgegeven, laten wij de wisselbekers graveren. Dit kost meestal 1 week.

 

6 Prijsuitreiking

De prijsuitreiking is meestal 6-7 weken na de poëzieweken. Een redelijk lange periode, maar sneller lukt ons niet.
De leerlingen hebben meestal gemengde gevoelens over de gezamenlijke prijsuitreiking: winnen is leuk, maar je eigen gedicht voor iedereen voorlezen is eng! Sinds kort besteden we daarom ook aandacht aan voordrachtskunst.

De leerlingen krijgen aan het begin van de prijsuitreiking een syllabus met alle bijdragen. Het eigen gedicht wordt opgezocht en velen lezen het nog gauw even door, want je weet maar nooit …..
Een aantal van de juryleden is aanwezig en de juryvoorzitter houdt een algemene toespraak over de kwaliteit van de bijdragen van dat jaar en over hoe moeilijk het weer was een keuze te maken. De spanning wordt opgebouwd, één voor één worden de juryrapporten voorgelezen: beginnend met de derde prijzen en eindigend met de wisselbekers voor de eerste prijzen.
De wisselbekers worden overhandigd door de winnaars van het voorafgaande jaar. De leerlingen die de eerste prijs hebben behaald, mogen de bekers een jaar thuis houden, de overige winnaars krijgen een certificaat.
En alle winnaars gaan op de foto.

 

7 Themakeuze

Het thema voor het volgende jaar is dan intussen al bekend, dus wij kunnen weer aan de slag.

U kunt er natuurlijk ook voor kiezen uw poëzieproject te laten samenvallen met
de landelijke poëziewedstrijd.

Inzet website www.poezie-in-beweging.nl

U kunt bij uw poëzieproject gebruik maken van onze site.
Daar vindt u bruikbaar materiaal:

• Het Archief bevat thematisch geordende gedichten, om zelf opdrachten bij te maken
  
• Categorisering van opdrachten biedt u hulp bij het maken van opdrachten
  
• Bij Gedichten en Opdrachten vindt u gedichten met kant-en-klare opdrachten, voorzien van annotaties en antwoordmodel
  
• Maak een eigen Gedicht bevat ruim 30 dichtvormen met een duidelijk gestructureerd stappenplan, dat leerlingen helpt bij het maken van een eigen gedicht
  
• Links naar dichtmachines en rijmwoordenboeken
  
• Spelen met gedichten om de leerlingen te enthousiasmeren: interactieve opdrachten, spelletjes, quizzen en een diashow
  
• Bij Gedicht in beweging vindt u fraaie flashmovies

 

Door te klikken op de link gaat u naar de printversie van het lesmateriaal.